Terug naar overzicht

25 augustus 2019 | Nieuws

Het kunstwerk van 2019: in Haagse handen

Peter Zwaan (1968), die dit jaar de Piket award maakte, studeerde in 1992 af aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en woont en werkt in Den Haag. Hij was ook de winnaar van een Haagse kunstprijs: in 2014 ontving hij de Jacob Hartogprijs, de ‘voorjaarsprijs’ van Pulchri Studio. Met Peter Zwaan is de Piket-award dus echt helemaal in Haagse handen.

Handen – dat is precies waar het om gaat bij de sculptuur die Peter voor Piket creëerde. Zijn werk verwijst regelmatig op een surrealistische manier naar het menselijk lichaam, zoals ook te zien was in zijn recente solo-expositie Skins in HOK Gallery aan de Haagse Mauritskade. Peter heeft dan ook niet lang hoeven nadenken over de hand als uitgangspunt voor de award. “De hand is het expressiemiddel bij uitstek voor iedere kunstvorm”, zegt hij. “Als je beeldend kunstenaar bent, zijn je handen je werktuig. En voor de podiumkunsten is er de expressie door het gebaar.” Peter ziet in zijn sculptuur ook de symboliek van grijpen, vastpakken. “Als kunstenaar probeer je in je werk iets te pakken, een gevoel of idee. Het kan soms iets ongrijpbaars hebben, of een werk het wel of nog net niet is. Er zit ook iets in van de Piket Kunstprijzen als helpende hand en vanuit een bepaald aanzicht kun je er de letter P in zien.”

Loden Leeuw

Voor het televisieprogramma Radar van de AVROTROS maakte Peter de Loden Leeuw, een prijs die sinds 2002 jaarlijks wordt uitgereikt voor het irritantste reclamespotje. Hij was toen echter alleen verantwoordelijk voor de technische uitvoering van een beeldje op basis van een computeranimatie die voor het programma werd gebruikt. De sculptuur die hij voor Piket maakte, is zijn eerste trofee naar eigen ontwerp.

‘Jij bent ‘t!’

Peter vervaardigde voor zijn Piket award een aantal mallen met behulp van alginaat, een poeder dat je met water kunt mengen waarna het mengsel uithardt tot een rubberachtige gelei. De hand is zijn eigen hand. Van de versie die hem het beste beviel, maakte hij als tussenstap een model van plasticine, een wasachtige klei die alle vrijheid biedt om details bij te werken. Dit model gebruikte hij voor een siliconenmal, waarin hij vervolgens een afgietsel van kunststof vermengd met metaalpoeder maakte. “Als je het uiteindelijk gaat afwerken, levert dat metaalpoeder een interessante structuur op”, legt hij uit. ‘Bovendien ziet het er door het metaaleffect ook uit als een echte trofee.” Het feit dat de sculptuur onder in een punt eindigt, geeft het geheel balans en dynamiek. De wijzende vinger roept: ‘Jij bent ‘t!’ en dat opgestoken duimpje, dat begrijpt iedereen. De versie van de runners-up is iets kleiner dan die van de winnaars.

Kunst maken kost geld

Peter begrijpt heel goed wat een Piket Kunstprijs voor een jonge kunstenaar kan betekenen. ‘Een prijs is niet alleen een teken van erkenning en vertrouwen,’ zegt hij. ‘Kunst maken kost geld en zo’n prijs kan dan enorm veel doen. Ineens kun je dat materiaal kopen dat je je nooit kon veroorloven of iets maken op een formaat waarvan je eerst alleen maar kon dromen. Ik zie het natuurlijk vooral vanuit het perspectief van de beeldend kunstenaar, maar het geldt ongetwijfeld ook voor de andere kunstvormen.”

Forkfish

Maak tijd voor vrij werk

Peter heeft veel in opdracht gewerkt. Iconisch werd de Forkfish die hij in 2011 vervaardigde voor het bedrijfsrestaurant van het Nederlandse hoofdkantoor van Deloitte, gevestigd in de Maastoren in Rotterdam. Het werk is ruim 7 meter lang! “Natuurlijk ben je als kunstenaar blij met een opdracht”, zegt hij. “Een opdracht geeft je de kans werk te maken en zorgt dat je weer even door kunt. Het is ook altijd weer een uitdaging en zelfs wanneer een opdracht in eerste instantie niet ideaal lijkt, kan het heel goed zijn om uit je comfortzone te worden gehaald. Maar het is je vrije werk dat mensen op ideeën brengt en bepaalt waar ze je voor vragen. Dus blijf vooral ook tijd vrijmaken om de dingen te doen waar je zelf nieuwsgierig naar bent en die je werkelijk belangrijk vindt.”

Skins, Peter Zwaan

Fish Papers

‘Blijf doen wat je belangrijk vindt’

Een constante in Peters eigen werk is de vervreemdende vermenging van elementen uit heel verschillende leef- en ervaringswerelden. De beelden die hij schept doen soms aan Jeroen Bosch denken: een appel met een mensenhuid, een vis die wegzwemt uit een stuk papier. Het verkennen van deze ‘onwerkelijkheid’ lijkt voor hem een onuitputtelijke bron van inspiratie. Hij raadt jonge kunstenaars aan vooral op zichzelf te blijven vertrouwen. “Ik ben natuurlijk niet de eerste die dat zegt”, grijnst hij, “maar het is waar. Als het goed met je gaat als kunstenaar komen er mogelijkheden op je pad. Maar om niet gek te worden, moet je blijven terugkeren naar de dingen die je zelf ècht graag wilt maken.”

Tekst Anna Beerens, foto’s Peter Zwaan