Kollektief op Kracht gefascineerd door doodnormale situaties met bizar tintje

De succesvoorstelling was in de zomer van 2022 te zien op het rondreizend theaterfestival. "De Parade vroeg ons daarna om de komende drie jaar voorstellingen te maken voor het festival en daar hebben we ‘ja’ op gezegd. Toen moesten we opeens een groepsnaam bedenken”, zegt actrice Trix van Erkel. “Voordat we het toneel opgingen zeiden we altijd ‘op karakter of op kracht’. Zo is de naam Kollektief op Kracht ontstaan.” Het theatergezelschap bestaat in totaal uit vijf man: Nanine Kok, Trix van Erkel, Jan Groenland, Jelle Huizinga en Léon de Vrede.

‘Tik Tok-tempo’

Hoewel alle leden van het collectief in verschillende jaren van diverse opleidingen binnen de toneelacademie zaten, kenden zij elkaar wel. “Het is een hele kleine opleiding”, legt Trix uit. “Nanine, Léon en ik zaten in hetzelfde jaar; in totaal ging het om dertig leerlingen.” Jelle: “David, Nanine en ik hebben dezelfde vooropleiding gedaan en kenden elkaar al.” “Ik vond hen allemaal hele leuke spelers en heb bewust voor hen gekozen voor deze voorstelling”, vult Nanine aan. “Ik moest met bestaand repertoire aan de slag en vond deze tekst heel grappig en bizar. We hebben wel ons eigen sausje over de tekst gegoten.”

Parade-voorstellingen mogen maar een half uur duren, maar inkorten bleek lastig. “De oplossing was om de voorstelling heel snel te spelen. Per ongeluk werkte dat heel goed. Sindsdien maken wij onze voorstellingen op Tik Tok-tempo”, vertelt Trix.

Kleinmenselijk en herkenbaar

Inmiddels heeft Kollektief op Kracht meer dan tweehonderd voorstellingen gespeeld. Eén van de originele leden, David Westera, is eerder dit jaar uit het collectief gestapt. “Hij wilde andere dingen gaan doen”, legt Nanine uit. “Hij is niet langer onderdeel van Kollektief op Kracht, maar blijft altijd onderdeel van onze geschiedenis.” Dit jaar neemt David de presentatie van de Piket Kunstprijzen voor zijn rekening. 

Naast het snelle spelen staat Kollektief op Kracht bekend om het maken van voorstellingen over doodnormale situaties met een absurd tintje. “Het gaat om een stukje herkenbaarheid”, vertelt Trix.” Je stapt heel makkelijk in een verhaal, omdat de situatie heel helder is. In het kleinmenselijke schuilen ook vaak grote thema’s.” In hun nieuwste voorstelling Heimscheisser komt dit samen. “Deze voorstelling gaat over een marktplaatsdeal tussen een woongroep en Okke, die maar niet weggaat. Wij zien deze situatie ook als een symbool voor hoe we op grotere schaal omgaan met groepen mensen die ons land binnenkomen. Door een kleine situatie te pakken, zeggen we ook iets over het grotere geheel.” 

‘Engerd’ die niet weg wil

In eerste instantie lijkt het in deze voorstelling of Okke een engerd is, die maar niet wil vertrekken. “Eigenlijk is dat wat je verwacht, maar ik heb toch het idee dat de mensen van de woongroep de engerds zijn”, zegt Jelle. “Okke daagt de groep uit en vraagt ‘waarom hij niet mag blijven? Waarom delen we niet alles. Het is ook best Nederlands dat je niet zomaar ergens aan tafel kunt gaan zitten”, zegt Trix. “Heel lang was de werktitel ‘Wij gaan zo eten’. Een zin waarmee je eigenlijk wordt verzocht om weg te gaan.” 

Jelle speelde een opvallende rol. “De kat van de woongroep, maar dat blijft lang geheim. Het is een hele lange mop. Ik zit daar in een klein vachtje met lange nagels en doe wat kattig. Op een gegeven moment vraagt Okke ‘hebben jullie nog meer huisdieren?’ Dan heeft het publiek het pas door”, zegt Jelle. Nanine: “Hij heeft wel tekst in de voorstelling, maar wordt niet gehoord door de spelers.” De voorstelling werd heel goed ontvangen. Voor de eerste keer werd ook een decor gebruikt dat door de spelers zelf werd gemaakt. Dat geldt ook voor de muziek, die door Jelle werd gecreëerd. “We doen we alles zelf”, vertelt Nanine. 

XL-editie Parade-voorstelling

Er komt een XL-editie van Heimscheisser aan, die te zien is in verschillende theaters in Nederland. “Het wordt een avondvullende voorstelling”, vertelt Nanine. Vanaf 23 januari 2026 is deze voorstelling te zien in Venlo, Amsterdam en Den Haag. Kollektief op Kracht is sinds vorig jaar volop in ontwikkeling, van een festivalcollectief naar een zaalcollectief. “Maar volgend jaar staan we ook weer op de Parade”, vertelt de regisseur. Onder de vlag van Cabarestafette toert Kollektief op Kracht sinds 27 september ook door het land met de eerdere Parade-voorstelling De opzegtermijn van Koos. Deze voorstelling is nog tot volgend jaar te zien. Hierdoor werd Bauke van Boheemen aangetrokken als gastspeler om Westera te vervangen.

De voorstelling speelt zich af tijdens een vrijdagmiddagborrel van kantoorpersoneel. “We hebben deze tekst zelf geschreven. Het begint met een onschuldige vraag op een borrel ‘stel dat er iemand weg moet, wie zou dat dan zijn?’”, zegt Trix. “Dat ontspoort langzaam.” Nanine: “Koos wordt uiteindelijk weggepest.” Een kwart miljoen mensen wordt gepest op de werkvloer. Daar putten de spelers inspiratie uit. “We vonden het bizar dat volwassenen nog steeds pesten”, zegt Trix. Dat dit kinderachtig is, wordt letterlijk verbeeld op het podium. “We dragen korte broekjes en gekleurde sokjes; het publiek kijkt eigenlijk naar volwassen kinderen”, vult Jelle aan. 

Naar Duitsland en date-avond

Kollektief op Kracht heeft ook een nieuwtje. “Volgend seizoen gaan we waarschijnlijk naar Duitsland met het collectief. Dat wordt aan de Duolingo om de taal te oefenen”, lacht Nanine. Zelf spreekt zij wel vloeiend Duits, omdat ze eerder twee jaar werkte bij Theaterhaus Jena. In november gaan de theatermakers op vakantie om op te laden en nieuwe ideeën op te doen. “Dat doen we ieder jaar”, zegt Nanine. Een nieuw lid, ter vervanging van David, zoeken ze niet. “We staan wel open voor samenwerkingen met andere acteurs.”

Als ze de prijs in hun categorie zouden winnen, stoppen ze het geldbedrag in een nieuwe voorstelling. “En ik wil graag lekker uit eten en naar de film: een soort date-avond om het te vieren”, aldus Jelle. 

Tekst: Tanja Verkaik
Foto: Eliza-Sophie Sekrève