Hélène Vrijdag brengt ode aan de hysterische vrouw

“Het is heel cool om met een eigen werk rond te reizen”, zegt Hélène. “Het is best een uitgesproken voorstelling, die goed wordt ontvangen door het publiek.” De voorstelling is een concert waarin Hélène met haar alter ego Woman Folly nummers zingt. Het is een live EP; een ode aan de hysterische vrouw. “Eigenlijk is het een performance van een concert. Ik gebruik alle concertconventies, zoals het aankondigen van liedjes, praatjes tussendoor en een bizarre lichtshow.” 

Woman Folly

Woman Folly is geïnspireerd op het personage Vrouwe Zotte uit het boek Lof der Zotheid van Erasmus. “Ik sloeg tijdens mijn opleiding Performance aan op het woord ‘zot’. Ik kreeg gemengde gevoelens toen ik het boek las. De schrijver neemt de gedaante aan van een vrouw, omdat de vrouw het zotste wezen op aarde is. Aan de ene kant dacht ik drag, zotheid en wildheid zijn goed, aan de andere kant is het boek misogyn. Ik ben toen brieven gaan schrijven aan Vrouwe Zotte, omdat ik dacht ‘wie is zij echt?’ en ‘wie is zij in mij?’” Dat resulteerde in een brievenbundel en een boek, die ik heb gemaakt tijdens een residentie bij Theater Rotterdam. Alles viel hierdoor zijn plek. “Vrouwe Zotte zou geen boek schrijven, ze zou wel heel hard zingen. Zo ontstond het idee voor hysterische solo met pop-alter ego. Er is nog steeds een groot ongemak om mensen zo expressief te zien. In Nederland heerst een extreem ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg-gevoel’.” 

Muzikaal opgegroeid

Voordat ze het podium opstapt voelt Hélène zich vaak zenuwachtig, maar tegelijkertijd ook helemaal veilig. “Dit bedoel ik absoluut niet arrogant, maar het voelt alsof ik ervoor ben gemaakt om op te treden”, zegt de performer. Alle nummers uit my sweet nasty lunacy zijn ook op Spotify te beluisteren. Het gaat om hyperpop. “Popmuziek die klinkt als een soort koortsdroom.” Hélène werd geboren in het Franse Rennes, maar groeide op in Brabant. Tegenwoordig woont zij in Rotterdam “Ik ben tweetalig opgevoed. Mijn moeder is Frans.” Thuis klonk altijd Renaissancemuziek. Haar vader zong en was dirigent. “Koormuziek, madrigalen; hemelse, meerstemmige muziek. Daar ben ik echt mee opgegroeid.” Helene is ook gezegend met een professionele zangstem, die zij gebruikt in haar performances.

Stemperformance

Samen met Timo Tembuyser, die zij kent van de Performance-opleiding, vormt Hélène STUDIO SIBLING. “We nodigden elkaar steeds uit in elkaars werk. Timo zong mee in mijn afstudeerwerk. We heten sibling, omdat het voelt alsof we elkaar gekozen familie zijn. Samen maken we muziek gebaseerde voorstellingen”, vertelt ze. “Meestal raken we geïnspireerd door de genderperformance van een bepaald muziekgenre. Het figuur van de operadiva vonden we een vreemde genderperformance. Dat hebben we gekoppeld aan de mythe van La Loba, over de wolfsvrouw. Met die elementen zijn we vanuit improvisatie een compositie gaan maken.” 

maken.” Hélène en Timo maken performances waarbij stem, licht en beweging de hoofdrol spelen. STUDIO SIBLING is een stichting in wording. “We hebben een methode ontwikkeld, die we als coach ook delen met anderen.” In 2026/2027 komt er een nieuwe performance van het duo: why we decided to get a dog. Ze ontwikkelen ook een queer stemmethode. “In opera zijn veel stemmen gelinkt aan bepaalde rollen. Een altstem speelt vaak de heks, een sopraan speelt de dienstmeid die doodgaat, bijvoorbeeld. Wij hebben een werk gemaakt waarin gender niet uitmaakt en je niet meer hoort wie wat zingt.” 

Master in Gender Studies

Naast de Performance-opleiding aan de Toneelschool in Maastricht rondde ze onlangs de master Gender Studies af. “Ik maak veel feministische voorstellingen en kunst, maar ik wilde er meer over weten. Daarom ben ik hier helemaal ingedoken. De opleiding voelde als een cadeau aan mijzelf.” Hélène had behoefte aan meer verdieping. “Ik heb er bewust voor gekozen om dit naast mijn werk te doen. Ik heb deze studie gecombineerd met spelen en maken.” Haar opgedane kennis neemt zij mee in haar werk om een extra laag toe te voegen.

Weven als feministische daad

In coronatijd kwam een andere passie op haar pad: weven. “Ik las veel Griekse mythologie en daarin was weven een manier voor vrouwen om hun waarheid uit te spreken. Ze werden vaak monddood gemaakt, soms letterlijk, doordat hun tong werd afgesneden. Hun enige manier om de goden tegen te spreken was het weven van een boodschap op een wandkleed of tapijt.” Samen met een klasgenote van de Performance-opleiding, Lieve Fikkers, leerde Hélène weven. Dat mondde uit in live weefperformances. Het duo noemt zichzelf WEEF.Collective. “Door te weven, vertragen we niet alleen zelf, maar het publiek vertraagt ook. Dat vertragen voelt al als een feministische daad in een snelle wereld. Het is noeste arbeid, die ons dwingt om zacht te zijn.” 

We Sleep Among Demons

Het prijzengeld zou de beginnend kunstenaar gebruiken voor een nieuwe voorstelling met Studio Sibling en om wat eerder gemaakte kosten voor instrumenten te dekken. “Dat iedereen een geldbedrag krijgt, alle genomineerden, vind ik heel tof”, zegt ze. Momenteel is Hélène te zien in de voorstelling We Sleep Among Demons van Club Gewalt. Dat is een muzikale performance over je grootste angsten in de ogen durven kijken. Deze voorstelling is tot eind november te zien in theaters in heel Nederland.

Tekst: Tanja Verkaik
Foto: Anne-Sophie Sekrève