Katarina Head, one of this year’s nominees in the Painting category, is busy making work for an upcoming exhibition at artist-run space Trixie on the Scheldestraat. She’ll be sharing the space with two other former Royal Academy of Art (KABK) artists who, like her, are inspired by nature and natural materials. Natural processes, the merging and morphing of natural forms, are a common thread in her work.
Last year, Marieke Peeters won the Piket Art Prize in the Painting category. The jury was impressed with her immersive installations and the way in which she enters a still uncharted territory between visual art and theatre. “People react to my work in a very extreme way,” Marieke says. “I find that fascinating.”
Explosief, maar ook kwetsbaar en persoonlijk. Zo werd haar werk omschreven door de jury van de Piket Kunstprijzen. In november mocht Debbie Young de prijs in de discipline schilderkunst in ontvangst nemen. Inmiddels woont en werkt de Schotse kunstenares in Glasgow, maar ze heeft in Den Haag een meer dan goede indruk achtergelaten.
Na de uitreiking van de Piket Kunstprijzen werd Debbie gevraagd om in de Haagse galerie Vonkel haar eerste solo-tentoonstelling op te zetten. Het was haar eerste expositie na haar afstuderen aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK). “Ik wilde nieuw werk creëren en ook minimalistische kunstwerken maken die een explosieve uitkomst bieden’’, vertelt ze.
Ze is vrolijk, praat gemakkelijk en honderduit. Niet alleen over haar werk en plannen, maar ook over hoe ze nadenkt over de hedendaagse politiek en maatschappij. Ze wil haar verbeelding en creativiteit inzetten om haar gedachtes daarover te uiten. “Alles wat ik doe, is verbonden met mijn werk’’, zegt ze.
In de woonkamer van haar nieuwe appartement in Glasgow is ze bezig met de opzet van een nieuwe tentoonstelling. Het is een project voor het Glasgow Open House Arts Festival waar ze met haar kunstenaarscollectief Sid Young aan deelneemt. “Ik ben heel erg bezig geweest met de vraag: wat is een huis”, legt ze uit. “Een huis is een plek waar je denkt volledig de controle te hebben. Het is een plek waar je jezelf barricadeert met alle spullen die je graag om je heen wilt hebben. Iedereen creëert zo zijn eigen grenzen.”
Samen met Katerina Sidorova, die ze leerde kennen op de KABK, richtte Debbie Sid Young op om een verbinding te leggen tussen Schotse en internationale kunstenaars. Ze organiseren tentoonstellingen, maar ook debatten en lezingen. Daarnaast timmert Debbie ook solo verder aan de weg en heeft ze veel plannen voor komend jaar: er lopen gesprekken over een nieuwe tentoonstelling in Den Haag, in de zomer betrekt ze een residentie in Letland met andere internationale kunstenaars en ze is bezig met een beurs om in het najaar naar Uruguay te gaan om daar een project op te zetten.
Hoewel haar leven en kunstenaarschap in haar eigen optiek verweven zijn, sloeg Debbie na de middelbare school niet direct de weg op richting een kunstopleiding. Eerst volgde ze een studie psychologie voordat ze op haar 21e besloot om zich aan te melden voor de KABK. “Ik had het gevoel dat als ik hier serieus mee aan de slag wilde gaan, ik mijn omgeving moest veranderen”, zegt ze. In Nederland werd ze naar eigen zeggen expressiever.
In het jaar dat ze afstudeerde, won ze ook de Piket Kunstprijs voor schilderkunst. Wat betekende het voor haar? “Met het prijzengeld heb ik gereedschappen kunnen aanschaffen die een leven lang meegaan’’, zegt ze. Daarnaast kocht Debbie ook een oven om haar kleiwerk in te bakken. “Mijn leven zou nu heel anders zijn als ik de prijs niet had gewonnen. Veel van mijn studiegenoten hebben het moeilijk of maken geen kunst meer omdat ze daar niet van kunnen rondkomen”, aldus Debbie. Behalve de financiële armslag die het winnen van de prijs heeft opgeleverd, merkt ze ook op dat het haar zekerder heeft gemaakt: “Dit heeft mij ook het gevoel gegeven dat ik serieus word genomen als kunstenaar.”
De Slaapkamer van Debbie tijdens het Glasgow Open House Arts Festival
Oordeel van de jury in 2016
“Debbie Youngs werken kennen zowel een letterlijke als figuurlijke gelaagdheid, waarbij elke laag de vorige relativeert of deels aan het oog onttrekt. Soms gaan de werken op in een getransformeerde ruimte, soms zijn het individuele objecten aan een witte muur. Hiermee spoort Debbie de beschouwer aan steeds op een andere manier te kijken. Het resultaat is explosief, maar ook kwetsbaar en persoonlijk”, aldus de jury.
“Ik ga het missen”, zegt Edwin Buijsen. Hij stopt dit jaar als jurylid van de Piket Kunstprijzen. Samen met schilder Maarten Demmink vormde hij vanaf 2014 de jury voor de discipline schilderkunst.
Edwin Buijsen is Hoofd Collectie van het Mauritshuis en als gastonderzoeker verbonden aan het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie. Hij doet op dit moment onderzoek naar de schilderijenproductie van Adriaen Pietersz. van de Venne, een Haags schilder uit de zeventiende eeuw. Dagelijks wordt hij omringd door kunstwerken van onder meer Paulus Potter en Johannes Vermeer. Welke invloed heeft het op zijn kijk op hedendaagse schilderkunst? “Mijn specialisatie is oude kunst, maar ik ben ook geïnteresseerd in hedendaags werk”, vertelt hij. “Ik kijk daar wel naar met mijn kennis over de oude kunst; ik bestudeer hoe een kunstwerk is gemaakt en wat de ideeën erachter zijn.”
Er veranderde door de eeuwen heen veel aan het metier van kunstschilder, maar wat is blijven bestaan? Volgens Edwin is het vooral de mentaliteit van de kunstenaar – de beleving van kunst door de kunstenaar zelf – die niet is veranderd. “De passie die jonge kunstenaars hebben en hun wil om te slagen is heel herkenbaar”, zegt hij. Hij voegt daaraan toe: “Daarnaast is ook de zorg dat je geld moet kunnen verdienen als kunstenaar van alle tijden. In de zeventiende eeuw hadden schilders daar ook moeite mee en was er veel concurrentie. Kunstenaars wilden trouw blijven aan hun eigen principes en tegelijkertijd moesten ze werken met de middelen die ze voorhanden hadden.”
Het valt hem op dat hedendaagse abstracte kunst veelal de interesse wekt door het verhaal dat erachter schuilt. “Het verhaal achter het kunstwerk wordt interessant gevonden en het werk krijgt daardoor waardering. Ik vind eigenlijk dat het andersom moet zijn. Juist het kunstwerk moet iets bij je losmaken en je intrigeren terwijl je ernaar kijkt. Als je een kunstwerk slechts kunt begrijpen als je een bordje met uitleg leest dan is het jammer.”
De kunstwerken van de winnares van afgelopen jaar, Debbie Young, fascineerden de jury juist wel op de goede manier, stelt Edwin: “Debbie kan heel goed haar ideeën tot uitdrukking brengen. De combinatie van haar ideeën en de confrontatie met het werk vond ik heel sterk. Je wordt erdoor aangetrokken nog voordat je het verhaal erachter kent.”
‘Schilderen’ is slechts een van de technieken die Debbie Young inzet bij het creëren van haar werken. “Veel jonge kunstenaars werken allang niet meer alleen met het penseel en verf, maar zij gebruiken allerlei materialen voor hun werk”, merkt Edwin op. “Ze zijn heel vrij in het gebruik van verschillende middelen en technieken om zichzelf mee uit te drukken. Er zijn nog wel een paar kunstenaars die echt alleen schilderen, maar meestal experimenteren ze met van alles. Hokjes bestaan eigenlijk niet meer.”
Werk van Debbie Young in galerie Vonkel, Den Haag
De Piket Kunstprijzen worden uitgereikt aan kunstenaars tot en met 30 jaar. In het geval van de discipline schilderkunst maakt dit de spoeling dunner dan bij de disciplines toneel en dans. “Bij schilderkunst begint een kunstenaar vaak pas echt tot ontwikkeling te komen na zijn dertigste”, verklaart Edwin. “De meeste kunstenaars staan daarvoor nog echt aan het prille begin.” Samen met Maarten Demmink ging hij daarom regelmatig naar tentoonstellingen bij de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag waar zij werk van studenten bekeken, of zochten zij uit waar jonge kunstenaars exposeerden. Om jaarlijks drie genomineerden voor de prijs uit te kiezen, vond Edwin niet heel lastig. Om vervolgens tot een uiteindelijke winnaar te komen, was wel moeilijk volgens hem. “We hadden ook afgelopen jaar drie hele sterke kandidaten.”
Maarten en Edwin bezochten niet alleen de tentoonstellingen van de genomineerden, maar keken ook mee bij de inrichting ervan. “We proberen in de aanloop naar de uitreiking contact te zoeken met de kunstenaars om te zien hoe zij bezig zijn met hun vak en wat hun toekomstplannen zijn”, legt Edwin uit. “Dat vinden wij ook belangrijk.” Na de uitreiking van de prijs bleef in de voorafgaande jaren vaak het contact met verschillende genomineerden en winnaars voortbestaan. “Af en toe gaan we ook nog een biertje drinken met iemand”, aldus Edwin.
Edwin Buijsen en Maarten Demmink samen op het podium tijdens de uitreiking van de prijs in 2015.
